Ve dahi abdestin farzı dörttür:

1. Yüzünü yumak (yıkamak),

2. Kollarını dirsekleriyle bile (beraber) yumak,

3. Başının dört bölükte bir bölüğüne mesh etmek,

4. Ayaklarını topuklarıyla bile yumak.

Abdestin farz olduğuna delil; "Ey iman edenler! Namaza kalkacağınız zaman yüzünüzü, dirsekleriyle beraber ellerinizi yıkayın, başınızı mesh edin ve ayaklarınızı topuklarıyla beraber yıkayın” (Maide 5/6) âyet-i kerimesidir.

Ve dahi abdest dört nevidir: Biri farz, biri vacip, biri sünnet, biri mendup. Farz olan: Dörttür; Mushaf-ı şerife yapışmak için ve beş vakit namaz kılmak için ve cenaze namazı kılmak için ve tilavet secdesi{Tilavet secdesi: Kur’an’daki secde âyetleri okunduktan sonra yapılması vacip olan secdeye tilavet (okuma) secdesi denir.} etmek için abdest almak. 

Vacip olan: Tavaf-ı ziyaret etmek için abdest almak. Sünnet olan: Ezberden Kur’an okumak için ve mezaristanı ziyaret etmek için ve gusülden evvel abdest almak. Mendup olan: Uykuya yattıkta ve uykudan kalktıkta, dahi yalan ve gıybet söyledikte, dahi çalgı dinledikte, bu şeylere tevbe ve istiğfar edip abdest almak mendup, dahi ulema meclisine giderken abdest ile gitmek mendup, abdest üzerine abdest almak mendup -eğer arada abdestsiz caiz olmayan bir amel işledi ise-, ve eğer işlemedi ise mekruhtur.

Ve dahi sular dörttür: Mâ-i mutlak (mutlak, tabii su), mâ-i mukayyet (mukayyet, başka bir maddeden elde edilen su), mâ-i meşkük(şüpheli su), mâ-i müstamel (kullanılmış su). Mâ-i mutlak yağmur suyu ve deniz suyu ve akar pınar suyu ve kuyu suyu. Bu sular murdarı pak eder, ne yapsan olur. Mâ-i mukayyet kavun ve karpuz ve asma ve çiçek suyu ve bunlara benzer. 

Bunlar murdarı pak eder amma abdest ve gusül olmaz. Mâ-i meşkûk hımarın (eşeğin) ve anası hımar olan katırın içtiği suya derler. Bu sudan hem abdest ve hem gusül olur, herhangisini evvel eder ise muhayyerdir. (Mâ-i) müsta’mel gusül ve istinca ve abdestten akan (su) -eğer ol suyun içinde necaset-i hakikiye yok ise-. Amma mâ-i müsta’mel yere düşen midir yoksa bedenden ayrılan mıdır bunda ihtilaf vardır. Esah olan bedenden ayrılandır ve onda dahi üç kavil vardır: İmam-ı Azam’a göre necaset-i galizadır (ağır pisliktir), İmam-ı Ebu Yusuf a göre necaset-i hafifedir (hafif pisliktir), İmam-ı Muhammed’e göre paktır, esah olan budur.

Dahi abdestin vücubun şartı dokuzdur:

1. Müslüman ola,

2. Baliğ (ergin) ola,

3. Akıllı ola,

4. Abdestsiz ola,

5. Abdest suyu pak ola,

6. Abdest almağa kudreti ola,

7. Hayız olmaya,

8. Nifas üzere olmaya,

9. Her namazın vakti olan -bu dokuzuncu sahib-i özre{Sahib-i özr (özür sahibi): Devamlı kan gelmesi veya yaranın akması gibi abdesti bozan şeylerden birinin sürekli olması özür halini doğurur, özür sahibine de sahib-i özr denir. Her ibadet için sahib-i özre ait özel ve hafifletici hükümler vardır.} göredir-.

Ve dahi abdestin yirmi beş kadar sünnetleri beyan olunur:

1. "Eûzü” okumak,

2. Besmele okumak,

3. Ellerin(i) yıkamak,

4. Parmakların(aralarını) hilallemek,

5. Ağzına su vermek,

6. Yüzüne su vermek,

7. Niyet etmek,

8. Kıbleye dönmek,

9. Sakalını hilallemek -eğer sık ise-,

10. Sakalına mesh etmek,

11. Sağ yanından başlamak,

12. Sol elinin serçe parmağı ile sağ ayağı, serçe parmağının altından yukarıya doğru hilallemek,

13. Başına kaplayı (başın bütününü) mesh etmek,

14. Başından artan su ile kulaklarına ve boynuna mesh etmek,

15. Tertip üzere almak (sırayı gözetmek),

16. Arasını kesmeyip biribirine ulaştırmak,

17. Başına mesh verdiği vakit önünden bed’ etmek (başlamak),

18. Misvak tutunmak,

19. Gözünün kenarına ve kaşına suyu ulaştırmak,

20. Abdest üzerine abdest almak,

21. Abdest azalarını üç kere yumak,

22. Yüksecik yere durmak,

23. Abdest aldıktan sonra ibriği doldurmak,

24. Abdest alırken dünya kelâmı söylememek,

25. Daim bu niyet üzere olmak.

Ve dahi abdestin müstehapları vardır:

1. Niyeti dil ile söylemek,

2. Kulağından artan su ile boynuna mesh etmek,

3. Mümkün olursa abdestten artan suyu ayak

üzerine durup kıbleye karşı içmek,

4. Mümkün ise abdestten sonra şalvarına biraz su serpmek,

5. Pak peşkir (havlu) ile silinmek,

Ve dahi abdestin mekruhları on sekizdir:

1. Suyu yüzüne pek vurmak,

2. Abdest aldığı suyu öfürmek,

3. Üçten eksik yıkamak,

4. Üçten ziyade yıkamak,

5. Abdest aldığı suya tükürmek,

6. Suyun içine sümkürmek,

7. Gargara etmek,

8. Arkasını kıbleye dönmek,

9. Gözünü yummak,

10. Gözünü pek açmak,

11. Soldan başlamak,

12. Sağ eliyle sümkürmek,

13. Sol eliyle ağzına su vermek,

14. Sol eliyle burnuna su vermek,

15. Ayağını yere vurmak,

16. Güneşte ısınmış su ile abdest almak,

17. Mâ-i müsta’melden (kullanılmış sudan) sakınmamak,

18. Dünya kelâmı söylemek.

Ve dahi abdesti bozan şeylerden bu makamda yirmi dört kadar beyan olunur :

1. Ardından (arkasından) çıkan,

2. Önünden çıkan,

3. Kurt ve ufak taş ve şâir önden ve arkadan çıksa,

4. Hukne (şırınga) ettirmek,

5. Hatunlar fercine (tenasül uzvuna) mualece (ilaç) akıtmış olsa, verasından (arkasından) gelirse,

6. Bir adam kulağına mualece akıtmış olsa ağızından ve burnundan gelirse,

7. Bir adam zekerine (tenasül uzvuna) pamuk tıkamış yarısı ıslanıp düşmüş olsa -pamuğun dış tarafı ıslanmamış olsa düşmedikçe bozmaz-,

8. Zekerine tıkadığı pamuk bütün ıslansa -düşse de düşmese de-,

9. Ağızı dolusu kusmak,

10. Gözünün birisinde özür olup abdest aldıktan sonra ahar (diğer) gözünden yeni özür zuhur edip özürlü gözünden gelmek üzere olan bahs (parça) özürsüz gözünden dahi gelmek,

11. Burnunun deliğinden özür gelir olup abdest aldıktan sonra ahar deliğinden gözdeki tafsilat üzere gelmek,

12. Tükürmüş, tükrüğünden kan görmüş -eğer kan ziyade olursa-,

13. Bir şey kendi(ni) ısırmış, mahallini yoklar, eğer kan bulursa,

14. Bir yerinde yine yaş kan görmüş,

15. Çıplak hayvan üzerinde dalgın uyuyup yokuş aşağı inse,

16. Abdest aldı mı almadı mı deyü şek (şüphe) etmiş ve zann-ı galibi abdestsizliğe olursa,

17. Erler, avretini çıplak iken koçuşsa (kucaklasa),

18. Abdest azalarından bir yerini unutmuş, hangisi olduğun(u) bilmez ise,

19. Bir yerinde kabarcık var imiş, sıkıp cerahat ve kan ve sarı su taşra (dışarı) çıksa,

20. Bir yerinde yarası var imiş, orta yerine su veya kan birikmiş, sağ yerine bulaşmış ise,

21. Bir yere dayanmış uyumuş, eğer o yerden ayrılsa düşecekleyin ise,

22. Rükû ve sücûdu olan namazlarda kendi ve yanındaki işitecek kadar gülmek, -eğer yalnız kendi işitecek kadar güler ise yalnız namazı fasit olur, abdesti bozulmaz-,

23. Sara tutsa yahut bayılsa,

24. Burnundan kan gelmiş, gusülde yuması lazım olan yere inerse.

Abdest duası budur:

(Azamet Sahibi Allah’ın adıyla. İslam dini üzen yarattığı, imana muvaffak kıldığı için Allah’a ham dolsun. Suyu temiz yaratan ve İslam’ı nur kılan Allah’a ham dolsun.)

Ağzına su verdikte bunu okuya:

Yüzünü yudukta bunu okuya:

(Allah’ım! Peygamberinin Havuzu’ndan bana öyle bir kadeh su ikram et ki ondan sonra ebedi olarak bir daha susamayayım.)

Burnuna su verdikte bunu okuya:

(Allahım! Bana Cennet kokusu koklat ve onun nimetlerinden beni rızıklandır, Cehennem kokusunu ise koklatma.)

(Allahım ! Dostlarının yüzlerinin nurlandığı günde benim de yüzümü nurunla nurlandır; düşmanlarının yüzlerinin kara çıkacağı günde günahlarımla benim yüzümü de kara çıkarma.)

Sağ kolunu yudukta bunu okuya:

(Allahım! Amel defterimi sağ tarafımdan ver ve benim hesabımı kolaylaştır.)

Sol kolunu yudukta bunu okuya:

(Allahım! Amel defterimi solumdan ve arkamdan verme ve beni zorlu hesaba çekme.)

Başım mesh ettikte bunu okuya:

(Allahım! Saçımı ve yüzümü ateşten koru ve Senin gölgenden başka gölgenin olmadığı günde Arşının gölgesinde beni de gölgelendir.)

Kulağına mesh verdikte bunu okuya:

(Allahım! Beni sözü dinleyen ve onun güzeline uyanlardan eyle)

Boynuna mesh verdikte bunu okuya:

(Allahım! Boynumu Cehennem’den azad et ve beni zincir ve bukağılardan koru.)

Sağ ayağım yıkadıkta bunu okuya:

(Allahım! Ayakların kayacağı günde Sırat üzerinde iki ayağımı sabit kıl.)

Sol ayağım yıkadıkta bunu okuya:

(Allahım! Bana şükredilen çalışma, affedilen günah, kabul edilmiş amel ve tükenmeyen kazanç nasip eyle.)

Abdest tekmil olduktan sonra bunu okuya:

(Allahım! Beni çok tevbe edenlerden, temizliğe çok dikkat edenlerden, salih kullarından ve kendileri için korku ve hüzünün olmadığı kimselerden eyle.)

Badehu (ardından) semaya nazar ederek bunu okuya:

Bundan sonra dahi bir ya iki ya üç defa evvelinde besmele ile "İnna enzelnâ…” (Kadr) sûresini tecvid ve tertîl ile okuya.